Lectuurfiche 2

De jongen in de gestreepte pyjama

Korte inhoud

Het verhaal begint wanneer een Duitse familie naar Polen verhuist. Het gezin doet dit vanwege een promotie die de vader bij het Duitse regime maakt. Al snel vinden de twee kinderen enkele bijzonderheden. Zo staat er in de tuin bijvoorbeeld een groot hek met allemaal mensen achter. De kleine Bruno gaat op verkenningstocht, na een aantal pogingen om met zijn vader over het hek te praten. Aan het hek ziet Bruno een jongetje, Schmull. Ze worden vrienden en spelen allerlei spelletjes. Bruno wil al een tijd mee door hek om te kijken waar Schmull woont, op een dag doet hij dit ook. Gekleed in een gestreepte pyjama gaat hij samen met Schmull opzoek naar Schmull’s papa. Bruno weet echter nog steeds niet wat er zich binnen het hek afspeelt.

Tijd en ruimte

Dit boek is een oorlogsroman. Het vertelt een verhaal dat begint in 1941, ongeveer gelijktijdig met de Tweede Wereldoorlog. De vertelde tijd is hier enkele maanden. De schrijver werkt met een systeem van retardatie en tijdsprongen om het verhaal spannend te maken.

De ruimte waarin het boek zich afspeelt is Polen. En in Polen zijn er maar 2 plaatsen die in het boek echt aan bod komen, namelijk het huis van de familie en het hek. In het huis probeert Bruno te wennen aan zijn nieuwe omgeving, waar niet veel te beleven valt. En aan het hek heeft hij zijn enige vriend, hier brengt hij dan ook de meeste tijd door.

Hoofdthema

Dit boek is natuurlijk een boek waarin de oorlog centraal staat samen met de onwetendheid. Het hoofdthema is voor mij ‘opgroeien tijdens de oorlog’. Dit is natuurlijk een zeer korte en te ruime samenvatting van het hele boek, maar de hoofdzaak komt hierop neer. Een ander belangrijk thema dat ook de aandacht verdient is de gelijkheid tussen mensen. Bruno en Schmull komen zeer goed overeen terwijl er boven hun hoofd beslist is dat ze dit niet mogen, want eigenlijk zouden ze vijanden moeten zijn. Toch zien Bruno en Schmull amper verschillen tussen hen beide. Bruno weet dan ook niet waarom Schmull achter het hek is. Deze onwetendheid staat ook centraal in het boek, de onwetendheid van mensen kan dan ook catastrofale gevolgen hebben net als bij Bruno.

Persoonlijke appreciatie

Ik vind het een heel aangrijpend boek, het zet echt aan tot denken. We weten allemaal dat de oorlog een afschuwelijke periode in onze geschiedenis is, maar we weten niet hoe het echt gevoeld moet hebben. Wanneer je dit boek leest kom je toch een beetje in die sfeer, voor de sfeer van angst en verraad. Bruno weet helemaal niet waar zijn vader mee bezig is en de moeder van Bruno is enkel bang dat er problemen komen van de situatie en Bruno’s vragen. Ik vind het heel mooi hoe de schrijver het verschil weergeeft tussen het cabinet van de vader waar er harder taal gesproken wordt en de leuke sfeer die er aan het hek heerst wanneer de jongens spelletjes spelen.

Koppeling aan de methode Chambers

1/ Zou je zelf bevriend worden met Schmull?
Ik zou zeker vrienden worden met Schmull om verschillende redenen. Ten eerste is Schmull behalve mijn zusje de enige persoon van mijn leeftijd. Ten tweede is Schmull een hele leuke en sympathieke jongen. Ik zou hem wel meer vragen stellen, over zijn situatie achter het hek. Misschien zou ik zelfs een poging doen hem te redden.

2/ Hoe voelt de relatie met je vader? Met welke historische figuur kan je hem vergelijken?
De relatie met mijn vader is erg onaangenaam. Hij is altijd zeer strikt en hij vertelt bijna niets. Wanneer je hem iets vraagt  krijg je ook nooit een antwoord. Je kan mijn vader een beetje vergelijken met de Furie.

3/ Heeft de omgeving een belangrijke rol in het verhaal?
Ja zeker! Wanneer er geen Tweede Wereldoorlog was, was dit verhaal er ook nooit geweest. Maar wanneer je in het verhaal kijkt zijn er ook veel aanwijzingen naar de afloop van het verhaal. Zo zijn er bijvoorbeeld de weersomstandigheden, de koude vader, de eenzaamheid van het huis die allemaal een onheilspellend gevoel geven. Polen link je ook automatisch met koude, wat het verhaal ook een bepaalde sfeer geeft.

4/ Zou het verhaal anders aflopen moest Bruno niet zo onwetend zijn?
Ik denk persoonlijk van niet. Bruno zou dit niet eerlijk vinden en hij zou zijn vriendschap met Schmull niet opgeven. Bruno ziet namelijk helemaal geen probleem in deze vriendschap, zijn vader zou hier uiteraard anders over denken. Bruno zou, net als elk ander jongentje, graag een kameraadje helpen en zou de zelfde acties ondernemen.

Narratologische aspect: personages

Bruno is het hoofdpersonage hij zorgt voor een link tussen de wereld thuis en de wereld aan het hek. Zijn nieuwsgierigheid zorgt ervoor dat hij in de problemen raakt, maar staat ook symbool voor de vrijheid die hij heeft. Bruno is ook een vastberaden jongetje, zo wil hij steeds met zijn vader in debat gaan over wat er allemaal gaande is. Soms vindt Bruno steun bij zijn zus, Gretel, maar door het verschil tussen de geslachten op die leeftijd is de zus liever bij haar moeder.

Schmull is het kameraadje van Bruno. Hij draagt steeds een pyjama, een gevangenisplunje. Bruno laat zich niet afschrikken door deze aanvankelijk stille jongen en zoekt contact. De vriendschap wordt al snel belangrijker voor hen beide. Schmulll gelooft zelfs zo erg in Bruno, dat hij hem om hulp vraagt wanneer zijn vader verdwijnt.

De vader van Bruno is een zeer strenge en angstaanjagende persoonlijkheid. Ook de bezoekers, andere SS-leden, geven die kille indruk. Ook het groeten zorgt voor een erg autoritaire indruk. De moeder van Bruno probeert de vader dikwijls tot inkeren te brengen, maar deze luistert niet.